Migraine of hoofdpijn?
In het woordenboek heeft de term “migraine” twee betekenissen: “Intense pijn die gewoonlijk één zijde van het hoofd beïnvloedt, die voorkomt in de vorm van een crisis en gepaard gaat met misselijkheid” en, door de populaire extensie, “hoofdpijn“. Alleen de eerste definitie is voor de neuroloog acceptabel, maar niets garandeert dat wanneer een patiënt zegt: “Ik heb migraine”, dit inderdaad een migraine is.
Een vereniging genaamd de “International Headache Society” heeft een lijst opgesteld van de verschillende vormen van hoofdpijn. Twee hoofdcategorieën komen naar voren: de ‘primaire’ hoofdpijn en de “symptomatische” hoofdpijn.
De “symptomatische” hoofdpijn is die waarbij de hoofdpijn een symptoom is van een ziekte, neurologisch of niet. Er zijn tientallen oorzaken: hoofd- of nekletsel, arteriële of intracraniële hypertensie, medicijnen, oogziekten of KNO-ziekten, of virale infecties zoals bijvoorbeeld een eenvoudige griep.
“Primaire” hoofdpijn kan niet verklaard worden door een andere ziekte. Er zijn slechts vier typen maar die treffen de grote meerderheid van de patiënten.
“Primaire” hoofdpijn
“Primaire” hoofdpijn wordt onderverdeeld in vier categorieën: migraine, spanningshoofdpijn, clusterhoofdpijn en “andere“.
Migraine en spanningshoofdpijn vormen het leeuwendeel, aangezien migraine 12% van de bevolking treft (6% bij mannen, 18% vrouwen), en 30 tot 78% van de algemene bevolking op een gegeven moment spanningshoofdpijn heeft gekend in zijn leven, of zal dit kennen. Deze cijfers kunnen enorm hoog lijken, en toch, vraag aan 20 van je vrienden wie onder hen nog nooit in zijn leven hoofdpijn heeft gehad, en je zult niet meer dan één of twee vingers omhoog zien gaan!
Migraine en spanningshoofdpijn hebben verschillende ziektebeelden:
• migraine is “vuile hoofdpijn“, verergerd door inspanningen, meestal unilateraal, kloppend, gepaard gaand met misselijkheid of braken, vaak met een intolerantie voor geluid, licht, geuren, onverenigbaar met elke activiteit;
• spanningshoofdpijn is over het algemeen draaglijker, het is bilateraal, het gaat zelden gepaard met misselijkheid en, afgezien van een intolerantie voor geluid, zien we niet vaak intolerantie voor licht of geuren.
De mechanismen die ten grondslag liggen aan migraine en spanningshoofdpijn zijn verschillend. Migraine komt voort uit een vasculair fenomeen, met een genetische aanleg, onder hormonale invloed (wat verklaart waarom vrouwen er 3 keer vaker last van hebben). Spanningshoofdpijn is het gevolg van spierspanning in de spieren rond de schedel. Zeer belangrijk, migraine en spanningshoofdpijn worden allebei versterkt en bestendigd door stress, hetgeen verklaart dat in veel gevallen primaire hoofdpijn gemengd is, met zowel migraine als spanningshoofdpijn.
Medicijnen, ja, maar …
De behandeling van hoofdpijn kan zich richten op de korte, de middellange en de lange termijn.
Op de korte termijn zijn er pijnstillers (aspirine, paracetamol, anti-inflammatoire geneesmiddelen, triptanen): ze moeten worden voorgeschreven, omdat het onaanvaardbaar is om de patiënt te laten lijden, maar als de hoofdpijn frequent is, mag de behandeling nooit alleen berusten op deze medicamenteuze therapieën, vooral omdat hun langdurig gebruik, ironisch genoeg, een bron van hoofdpijn kan vormen (“hoofdpijn door misbruik van pijnstillers“).
Op de middellange termijn, zijn er “behandelingen van de achtergrond (DMARD’s)” (vitamine B2, bètablokkers, anti-epileptica, antidepressiva): zij voorkomen hoofdpijn (en verminderen dus de noodzaak voor een symptomatische behandeling), maar bieden geen oplossingen. Het gaat meestal slechts om “pleisters” waarvan de effectiviteit beperkt is tot de toedieningsperiode … en zij zijn niet zonder bijwerkingen.
De enige manier om op de lange termijn de hoofdpijnfrequentie verminderen is om in te werken op de factoren die de hoofdpijn veroorzaken of versterken (bijvoorbeeld verandering van pil, behandeling van posturale asymmetrieën) en daarom moet men eerst deze factoren identificeren. Daarom nodigen wij de patiënt een hoofdpijn-dagboek bij te houden. De essentiële rol van stress verklaart waarom de langdurige behandeling van primaire hoofdpijn vaak gebaseerd is op stress-management met behulp van een psycholoog, samen met de patiënt, die men inzicht heeft doen krijgen in de kwesties omtrent de behandeling.
Met deze benaderingen is hoofdpijn alles behalve onvermijdelijk.
Professor Jean-Michel Guérit, neuroloog, Cavell
