Het Chirec Cancer Institute (CCI) is met meer dan 5.000 behandelde patiënten per jaar het grootste privé kankercentrum van het land. Het CCI was ook een voorloper in het invoeren van integratieve oncologie naast conventionele behandelingen. Prof. Thierry Velu, oncoloog en directeur van het CCI, en dr. Ingrid Theunissen, gynaecoloog en beoefenaar van de integratieve geneeskunde in het Deltaziekenhuis geven tekst en uitleg
Integratieve oncologie, zo zeggen de artsen, heeft tot doel het leven van kankerpatiënten te verbeteren door het gebruik van complementaire middelen, waaronder diverse behandelingen zoals acupunctuur, yoga en hypnose. Sommigen breiden integratieve oncologie uit tot fysieke activiteiten 1, psychologische ondersteuning 2 en voedingsadviezen 2, waarvan de voordelen goed gedocumenteerd zijn. De lijst van complementaire behandelingen is lang en voor elke patiënt worden weloverwogen keuzes gemaakt. Deze aanpak draagt bij tot de levenskwaliteit van de patiënten. Het vermindert met name het percentage stopzettingen van behandelingen 3 en verhoogt de kans op succes. Bij borstkanker die met hormoontherapie wordt behandeld, bijvoorbeeld, stopt 31-73% van de vrouwen hun behandeling vroegtijdig. Ongeveer 60% van de kankerpatiënten doet een beroep op complementaire therapieën naast de conventionele behandeling en vindt ze effectief 4. Onder medisch toezicht biedt de in het ICC ontwikkelde eenheid voor integratieve oncologie patiënten met evidence based geneeskunde. Het beschermt hen tegen malafide praktijken en het maken van risicovolle keuzes. Integrale oncologie beperkt zich niet tot de opname in het ziekenhuis; in Re-Source, een initiatief van de Chirec-ziekenhuisgroep, gaat de begeleiding van patiënten door, of ze nu wel of niet in een Chirec-ziekenhuis worden opgevolgd.
De evaluatie van de zorg is gebaseerd op twee criteria. Het eerste is de veiligheid, met name wat betreft de interacties tussen geneesmiddelen. Het tweede criterium is de doeltreffendheid, met name met het oog op een betere naleving van de conventionele behandeling. Uit gestructureerde studies 5,6 blijkt dat de overleving van patiënten beter is wanneer ze naast de conventionele behandeling complementaire behandelingen krijgen. Natuurlijk blijven bevestigende studies cruciaal, zoals op elk ander gebied van de geneeskunde. Maar, benadrukken drs. Velu en Theunissen, het gaat niet om het vervangen van de conventionele behandeling, maar om een gepersonaliseerde en multidisciplinaire aanpak in het kader van de precisiegeneeskunde die menselijk moet blijven. Oncologen zijn gewend aan multidisciplinariteit. Hierdoor staan ze open voor een beredeneerd en gecontroleerd gebruik van complementaire behandelingen. Ze zien er een gemeenschappelijk doel in voor alle teamleden: de therapietrouw van de patiënten aanmoedigen en hun levenskwaliteit verbeteren.
In de praktijk wordt de patiënt een consult aangeboden dat geïntegreerd is in de multidisciplinaire en geïndividualiseerde zorg. Elke patiënt wordt individueel en zorgvuldig geëvalueerd in functie van de noden. Maar voor elke complementaire behandeling zijn er contra-indicaties. Een patiënt met fracturen door botmetastase kan bijvoorbeeld geen krachtige revalidatie worden voorgeschreven. En acupunctuur is niet aangewezen bij iemand met een bloedingsstoornis…
Het idee om een kliniek voor integrale geneeskunde op te nemen in kankerinstituten ontstond in de jaren negentig in het Memorial Sloan-Kettering Cancer Center in New York. Het MD Anderson Cancer Center van de Universiteit van Texas is ook vernieuwend in het domein van de integratieve oncologie. Beide zijn hoog aangeschreven internationale kankercentra.
Naast een betere naleving van conventionele behandelingen is één doel van integratieve oncologie het verbeteren van de levenskwaliteit van patiënten. De Society of Integrative Oncology (SIO)7 en de American Society of Clinical Oncology (ASCO)8 hebben in 2018 en meer recent in 2022 gezamenlijk evidence-based richtlijnen gepubliceerd voor verschillende klinische situaties:
- Stress en angst: muziektherapie, meditatie, yoga, workshops stressbeheersing.
- Depressie en stemmingsstoornissen: meditatie, ontspanning, yoga, massage, muziektherapie.
- Verminderde levenskwaliteit: meditatie, yoga.
- Misselijkheid en braken door chemotherapie: acupunctuur, acupressuur.
- Kanker gerelateerde pijn, musculoskeletale pijn: acupunctuur, reflexologie.
- Artralgie secundair aan aromataseremmers: acupunctuur.
- Procedurele pijn: hypnose.
- Pijn in de palliatieve zorg: massage.
Dit suggereert dat goed toegepaste integratieve oncologie, als aanvulling op klassieke kankerbehandelingen, die zelf voortdurend evolueren, de oncologie van de 21e eeuw is. Maar in België is integratieve oncologie nog niet wijdverbreid. Het Chirec Cancer Institute loopt voorop, zoveel is zeker.
> Ontdek alle specialisten van het Chirec Cancer Institute
> Keer terug naar de nieuwsbrief
Referenties
1. Andersen BL et al. Psychologic intervention improves survival for breast cancer patients: a randomized clinical trial. Cancer 2008; 113(12): 3450-3458. Doi : 10.1002/cncr.23969
2. Chlebowski RT et al. Low-Fat Dietary Pattern and Breast Cancer Mortality in the Women’s Health Initiative Randomized Controlled Trial. In: Proceedings of the 107th Annual Meeting of the American Association for Cancer Research; 2016 Apr; Cancer Res 2016
3. Shalom-Sharabi I et al. Can complementary medicine increase adherence to chemotherapy dosing protocol? A controlled study in an integrative oncology setting. Journal of Cancer Research and Clinical Oncology 2017; 143: 2535-2543. doi: 10.1007/s00432-017-2509-0
4. Mahasti Saghatchian et al. Exploring frontiers: Use of complementary and alternative medicine among patients with early-stage breast cancer. The Breast, 2014
5. Frass M et al. Homeopathic Treatment as an Add‐On Therapy May Improve Quality of Life and Prolong Survival in Patients with Non‐Small Cell Lung Cancer: A Prospective, Randomized, Placebo‐Controlled, Double‐Blind, Three‐Arm, Multicenter Study. Oncologist 2020; 25(12): e13548. doi: 10.1002/onco.13548
6. Holmes M et al. Physical Activity and Survival After Breast Cancer Diagnosis JAMA. 2005; 25; 293(20): 2479-86. doi: 10.1001/jama.293.20.2479.
7. SIO. Integrative Therapies During and After Breast Cancer Treatment: ASCO Endorsement of the SIO Clinical Practice Guideline. J Clin Oncol 36:2647-2655, 2018.
8. ASCO. Integrative Medicine for Pain Management in Oncology: Society for Integrative Oncology–ASCO Guideline. J Clin Oncol, 22.01357, 2022.
