Eierstokkanker is meest dodelijke van de gynaecologische kankers. De slechte prognose van deze vorm van kanker is voornamelijk te wijten aan het feit dat de diagnose meestal pas wordt gesteld in een vergevorderd stadium. De behandeling is gebaseerd op de combinatie van een volledige operatie en intraveneuze (IV) chemotherapie op basis van platina en taxaan. Ondanks een sterke initiële respons, blijft de 5-jaars overleving matig, in de orde van 20 tot 30%. Patiënten sterven meestal aan de locoregionale progressie van de ziekte in de vorm van peritoneale carcinomatosa, terwijl metastatische verspreiding buiten het buikvlies veel zeldzamer is.
Kanker van de rechter eierstok (1) met peritoneale metastasen: op de afhankelijke delen van het abdomen (2) tegen het membraan (3) en op het omentum (4)
Dit peritoneale falen motiveerde de ontwikkeling van intraperitoneale (IP) postoperatieve normothermische chemotherapie via katheters na volledige cytoreductie. De dosis van intraveneuze chemotherapie wordt beperkt door toxiciteit, de IP-methode met lage plasma-doorgang laat veel hogere doses toe. Drie gerandomiseerde studies zijn gepubliceerd waaruit een voordeel blijkt in termen van overleving bij IP chemotherapie in vergelijking met de standaardbehandeling. Ondanks dit voordeel werd de ontwikkeling van IP chemotherapie in het bijzonder gehinderd door postoperatieve verklevingen, wat de verdeling van geneesmiddelen beperkt, en het hoge aantal kathetergerelateerde complicaties.
Hypertherme intraperitoneale chemotherapie (HIPEC) wordt intra-operatief toegediend. Zoals bij postoperatieve intraperitoneale chemotherapie, is een zeer hoge intraperitoneale concentratie mogelijk. Bovendien profiteert deze methode van het synergetische effect van hyperthermie (41 ° C), hetgeen op zich oncolytisch kan zijn, wat de antitumorale werkzaamheid en de penetratiediepte van het geneesmiddel vergroot. Het lost ook het probleem op van verklevingen als het wordt toegepast na een zorgvuldige cytoreductie die tot doel heeft om alle verklevingen los te maken en geen enkele macroscopische tumorale haard achter te laten (CC0: volledige macroscopische cytoreductie).
De suspensie van de buikwand maakt abdominale irrigatie met hypertherme intraperitoneale chemotherapie mogelijk
Hypertherme irrigatie van de buik door middel van een hart-longmachine machine via ‘IN’ en ‘OUT’-leidingen.
Sinds een tiental jaren is de behandeling met cytoreductie en HIPEC uitgegroeid tot de standaard behandeling voor peritoneale carcinomatosa van colorectale oorsprong, pseudomyxoma en peritoneale mesothelioom op basis van studies die een verbetering van de overleving hebben aangetoond. De toepassing van HIPEC bij eierstokkanker liep achterop ten opzichte van de toepassing ervan bij andere tumoren, bij gebrek aan gerandomiseerde studies. Dit is onlangs veranderd met de publicatie in december 2014 van de eerste gerandomiseerde studie over HIPEC in recidieven van eierstokkanker door Spiliotis. Deze studie bij120 patiënten toonde een aanzienlijke toename van de mediane overleving (26,7 versus 13,4 maanden) en 3-jaars overleving (75% versus 18%) aan voor de HIPEC + cytoreductie groep versus alleen cytoreductie (+ IV chemotherapie in beide groepen). Een Franse multicenter studie per klasse toonde in 2015 een 5-jaars overleving aan van 38% na HIPEC voor eierstokkanker-recidief ten koste van een mortaliteit van 1% en een morbiditeit van 31%. Vele andere gerandomiseerde studies zijn aan de gang over de uitvoering van HIPEC in andere stadia van de ziekte: allereerst, tijdens een interval debulking, als consolidatie, tijdens een secundaire debulking. Men wacht vol ongeduld op de resultaten.
Dr. Stefaan Mulier
Dr. Stefaan Mulier, die de HIPEC-techniek toepast sinds 2000, heeft deze techniek in CHIREC geïntroduceerd in 2008 in het Leopoldpark Ziekenhuis. De techniek kon zich succesvol ontwikkelen dankzij een uitstekende medische en paramedische multidisciplinaire samenwerking.
In mei 2015 werd deze aangename samenwerking geformaliseerd met de oprichting van de buikvlieskankerkliniek onder auspiciën van het CHIREC Cancer Institute. De kliniek brengt alle medici en paramedici samen die betrokken zijn bij pre-, intra- en postoperatieve HIPEC.
Het team komt regelmatig bijeen voor opleidingen over het nieuwste wetenschappelijke nieuws en om ervaringen uit te wisselen. Een informatiebrochure over HIPEC werd gepubliceerd voor patiënten. De coördinatrice van de oncologische verpleegkundigen organiseert de ‘HIPEC raadpleging’ die ongeveer 1 maand voor de ingreep plaats vindt. De patiënt ontmoet er 14 (!) zorgverleners in twee middagen. Vanaf dit overleg zal de patiënt fysiek (fysio), psychologisch (psycholoog) en op vlak van voeding (diëtist) worden voorbereid om in optimale conditie te zijn wanneer hij de HIPEC ondergaat. Deze uniek concept van “prehabilitatie’ vermindert de kans op complicaties als gevolg van een betere voorbereiding van de patiënt. Het HIPEC-team ondersteunt de patiënt gedurende de ziekenhuisopname en blijft hem volgen na thuiskomst tot hij weer zijn oude preoperatieve ‘evenwicht’ heeft teruggevonden. De HIPEC-patiënten zijn unaniem in hun sterke appreciatie van het HIPEC-team, dat hen gidst en begeleidt doorheen deze moeilijke episode in hun ziekte.
> De 7de Onmoetingen van het Chirec Cancer Institute (CCI) zal doorgaan op 22 oktober 2016 in Chalet Robinson in Brussel. Het thema dit jaar zal zich richten op “Colorectale Kanker: van screening tot behandeling van de metastatische ziekte.
