Pierre Vanderzwalmen, wetenschappelijk coördinator bij het Laboratorium voor Medisch Begeleide Voortplanting in het Ziekenhuis Eigenbrakel – Waterloo en het Edith Cavell Ziekenhuis (Chirec), is de co-auteur van een zopas verschenen Atlas over blastocyst-verglazing bij Medisch Begeleide Voortplanting. Een techniek die al meer dan 10 jaar wordt gebruikt in Chirec. Het stelde Chirec in staat om de eerste zwangerschap in België te bekomen na verglazing van de eicellen en blastocysten.
Al gedurende tientallen jaren probeert de medisch begeleide voortplanting (MBV) koppels geconfronteerd met onvruchtbaarheidsproblemen te helpen. Dankzij verbeteringen op vlak van hormoonbehandelingen, technologieën en embryoculturen, is het aandeel embryo’s die zich ontwikkelen tot het stadium van blastocysten (dag 5 van de cultuur na de eicelpunctie) aanzienlijk toegenomen. De instelling van een wet die het aantal overgebrachte embryo’s beperkt, teneinde de risico’s van meervoudige zwangerschappen te verminderen, heeft het gebruik van invriezen gesystematiseerd. Bovendien, om verschillende medische redenen is de huidige trend om de embryo-transfers te differentiëren door alle verkregen embryo’s te bevriezen. Deze strategie van “all freeze” wordt steeds meer in overweging genomen dankzij de ontwikkeling van de techniek om embryo’s te verglazen tijdens het blastocyst-stadium, de embryonale fase die het hoogste implantatie-niveau heeft.
“Als wetenschappelijk coördinator, bestaat mijn activiteit uit het invoeren en verbeteren van de technieken van het MBV-laboratorium van Chirec. Zo waren we de eerste in België die een embryo-cultuur tot blastocyst-stadium realiseerden, om vitrificatie van eicellen en embryo’s uit te voeren en ook voor wat betreft de analyse en selectie van zaadcellen met microscopische optiek, wat het mogelijk maakt om afwijkingen van de nuclues waar te nemen“, verklaarde Pierre Vanderzwalmen.
Verglazing: een eenvoudige maar delicate methode
De verglazingstechnologie is gebaseerd op een eenvoudig concept: ijskristalvorming in het intracellulaire compartiment is onverenigbaar met celoverleving en wordt beschouwd als de belangrijkste oorzaak van celdood bij het invriezen. De doelstelling van de verglazingstechniek is om de kristallisatie van de intracellulaire vloeistof tijdens het afkoelen te voorkomen. Integendeel, het bevordert de stolling en behoudt het in een onderkoelde toestand bij een temperatuur van -196 ° C Deze glasachtige – of amorfe – toestand wordt bereikt door het kortstondig blootstellen van de embryo aan hoge concentraties van cryoprotectoren, en vervolgens de embryo te onderwerpen aan een ultra-snelle afkoeling in vloeibare stikstof. Deze stappen veroorzaken een abrupte en extreme toename van de viscositeit van de intracellulaire vloeistof en voorkomt moleculaire kristallisatie.
In tegenstelling tot de langzame bevriezingsmethode, die geavanceerde en dure apparatuur vereist, is de verglazing technisch en financieel aantrekkelijk, want het volstaat om gewoon de embryo’s direct onder te dompelen in vloeibare stikstof.
Verglazing: een recente techniek?
Deze techniek, in principe eenvoudig, vereiste jaren van onderzoek en ontwikkeling voordat ze op grote schaal kon worden toegepast in de MBV. De techniek werd ontwikkeld in 1985 in de diergeneeskunde. In 1997, was het team van professor R. Schoysman en dr. B. Lejeune van het MBV-centrum van Vilvoorde (SIMAF), in samenwerking met Pierre Vanderzwalmen, het eerste team dat een techniek van vitrificatie van menselijke embryo’s ontwikkelde en, tijdens het Europese ESHRE congres in Edinburgh, zwangerschappen presenteerde die waren verkregen na de herimplantering van verglaasde blastocysten. Ondanks de veelbelovende resultaten heeft deze techniek vrees gewekt, omwille van verschillende technische en biologische redenen, in een grote meerderheid van de MBV centra tot het einde van het afgelopen decennium.
In het centrum van Prof. Zech in Oostenrijk, waar de atlas gedeeltelijk werd ontwikkeld, werden sinds 1997duizenden baby’s geboren dankzij deze techniek.
Al deze vernieuwingen zijn het onderwerp geworden van presentaties en talrijke publicaties in internationale tijdschriften of hoofdstukken. “Let wel, het is met het hele medisch team en de embryologen van het MBV-centrum van Chirec onder leiding van Dr. Imbert, het nieuwe hoofd van de dienst, dat al deze wetenschappelijke activiteiten en projecten werden ontwikkeld,” zegt Pierre Vanderzwalmen.
Atlas over de verglazing van blastocysten: waarom dit boek?
In het kader van de “all freeze” strategie is het grootste probleem waarmee embryologen te kampen hebben om te weten welke blastocysten moeten worden geselecteerd voor vitrificatie. Wetende dat met de trage invriezing blastocysten van suboptimale kwaliteit de invriezing minder goed overleven, zijn de embryologen verplicht om enkel blastocysten van goede kwaliteit te verglazen en die met een abnormale morfologie of een vertraagde ontwikkeling te elimineren?
Het doel van deze atlas is elementen aan te brengen om op deze vraag te antwoorden. Door middel van 100 klinische gevallen wordt aangetoond dat vitrificatie een bevriezingstechniek is die toelaat om de embryonale overleving na de opwarming te garanderen en om geboorten van kinderen in goede gezondheid te bekomen, niet alleen vertrekkende van blastocysten waarvan de morfologie optimaal is maar ook voor embryo’s van secundaire kwaliteit. Elk geval wordt gedocumenteerd door een reeks foto’s van blastocysten voor vitrificatie, na verhitting en vóór de overdracht naar de patiënt.
”Atlas of Vitrified Blastocysts in human assisted reproduction”, mede-geschreven door Pierre Vanderzwalmen, wetenschappelijk coördinator bij het MBV-Laboratorium in het Ziekenhuis van Eigenbrakel – Waterloo en Cavell (Chirec) en het MBV-centrum van Prof. Zech te Bregenz (Oostenrijk).
> Meer informatie over het centrum medisch begeleide voortplanting? Klik hier
> Een virtuele tour van het MBV-centrum? Klik hier
> Heropening van het laboratorium voor Medisch Begeleide Voortplanting in het Edith Cavell Ziekenhuis
